สีแอสิด คือ สีย้อมเคมีหรือสีย้อมสังเคราะห์ชนิดหนึ่ง
ซึ่งเมื่อละลายน้ำแล้วโมเลกุลสีจะมีประจุเป็นลบที่เรียกว่า สีแอสิด
เนื่องจากสีชนิดนี้สามารถย้อมได้ดี
และดูดซับได้รวดเร็วในสารละลายสีย้อมที่มีสภาพเป็นกรด
โครงสร้างโมเลกุลของสีส่วนใหญ่เป็นเกลือโซเดียมของกรดอินทรีย์
สีแอสิดเหมาะสำหรับย้อมเส้นใยโปรตีน เช่น ไหม ขนสัตว์ และเส้นใยสังเคราะห์บางชนิด เช่น ไนลอน แบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม คือ
กลุ่มที่1 Levelling dyeing
acid dyes
สีกลุ่มนี้สามารถกระจายตัวในน้ำได้ดี
เพราะมีกระจายเป็นโมเลกุลไม่เกาะกันเป็นกลุ่มๆทำให้ได้ผลการย้อมสีสม่ำเสมอ
การย้อมสีจะทำในสภาพเป็นกรดช่วง pH 2-3 โดยการใช้กรดแก่
เช่น กรดกำมะถัน
และเนื่องจากเป็นสีที่มีอนุภาคขนาดเล็กขณะกระจายตัวในน้ำจึงสามารถดูดซับเส้นใยได้รวดเร็ว
โดยทั่วไปจึงใช้ย้อมร่วมกับเกลือโซเดียมซัลเฟต (Glauber,s salt)
ซึ่งทำหน้าที่เป็นตัวช่วยชลอการดูดซับสี
สีกลุ่มนี้มีความคงทนต่อแสงดี แต่ความคงทนต่อการซักไม่ดี
กลุ่มที่ 2 Milling dyeing
acid dyes
สีกลุ่มนี้กระจายตัวไม่ดี
แต่ให้คุณสมบัติด้านความคงทนสูงต่อการซักกว่ากลุ่มแรก การย้อมจะได้ผลดีในสารละลายสีย้อมที่จุดเดือด
ที่มีสภาพเป็นกรด ช่วง
pH 5.2-6.2 การย้อมสีกลุ่มนี้ไม่จำเป็นต้องใช้ย้อมร่วมกับเกลือโซเดียมซัลเฟตเพราะ
เมื่อ pH ของสารละลายสีย้อมมากกว่า 4.7 การเติมเกลือลงไปจะทำให้เร่งการดูดซับสี เกิดการย้อมติดสีไม่สม่ำเสมอ
กลุ่มที่ 3 Neutral dyeing
acid dyes หรือ Super milling
เป็นสีที่จะกระจายตัวเป็นวุ้นที่อุณหภูมิต่ำ
แต่ที่อุณหภูมิสูงเกือบจุดเดือดจะกระจายเป็นโมเลกุล สีกลุ่มนี้เป็นสีที่ย้อมให้ติดสม่ำเสมอได้ยาก
การย้อมจะได้ผลดีในสารละลายสีย้อมที่มีสภาพเป็นกลางหรือเป็นกรดน้อยมากที่จุดเดือด
โดยทั่วไปจะใช้ร่วมกับเกลือแอมโมเนียม เช่น
แอมโมเนียมอะซิเตต หรือแอมโมเนียมซัลเฟต ทำหน้าที่เป็นตัวช่วยชะลอการดูดซับและจับผิววัสดุ
แต่ในบางกรณีอาจใช้เกลือโซเดียมซัลเฟตแทนก็ได้
สีกลุ่มนี้จะให้ความคงทนต่อแสงและการซักดี
การย้อมติดสีของสีแอสิดจะเกิดกลไกการติดสีได้ดีเมื่อสารละลายน้ำย้อมมีสภาวะเป็นกรด โดยกลไกการดูดติดสีเกิดขึ้นระหว่างหมู่ NH2 ในเส้นใยไหมกับหมู่ซัลเฟตของสีย้อม NaO3S ด้วยอาศัย H+ จากสภาวะความเป็นกรดสารละลายสีย้อมให้แก่หมู่ NH2 เป็น NH3+
การย้อมติดสีของสีแอสิดจะเกิดกลไกการติดสีได้ดีเมื่อสารละลายน้ำย้อมมีสภาวะเป็นกรด โดยกลไกการดูดติดสีเกิดขึ้นระหว่างหมู่ NH2 ในเส้นใยไหมกับหมู่ซัลเฟตของสีย้อม NaO3S ด้วยอาศัย H+ จากสภาวะความเป็นกรดสารละลายสีย้อมให้แก่หมู่ NH2 เป็น NH3+
ตัวอย่าง โครงสร้างเคมีสีย้อม ACID
ตัวอย่าง การเกิดพันธะดูดติดสีระหว่าง NH3+ ของเส้นใยกับ SO3- ของสีย้อม
